Smog to zjawisko występujące najczęściej w okresie zimowym (od listopada do końca lutego) przy bezwietrznych warunkach atmosferycznych, często w towarzystwie mgły, kiedy stan zanieczyszczenia powietrza pyłami zawieszonymi i innymi związkami przekracza ustalone normy jakości.
Smog w Polsce
W Polsce smog stanowi bardzo duży problem szczególnie w okresie grzewczym, kiedy to w wyniku spalania niektórych paliw, do atmosfery uwalniane są ogromne ilości zanieczyszczeń i pyłów szkodliwych dla zdrowia człowieka. Pomimo nagłaśniania problemu i jego ogromnej skali, świadomość Polaków w tym temacie jest wciąż na bardzo niskim poziomie. Kwestia ta jest często lekceważona. Nawet połowa z nas jest zdania, że oddycha czystym powietrzem, kiedy w rzeczywistości problem smogu dotyczy niemal całego społeczeństwa. Mylnym jest stwierdzenie, że problem smogu występuje jedynie w dużych ośrodkach miejskich. Często na terenach wiejskich poziom zanieczyszczenia powietrza jest znacznie wyższy, jednak w większości na takich obszarach brak jest stacji pomiarowych, które mogłyby informować mieszkańców na bieżąco o stanie jakości powietrza.
Jak podaje Światowa Organizacja Zdrowia, 33 z 50 najbardziej zanieczyszczonych pod względem zawartości pyłu PM2.5 w atmosferze w całej Unii Europejskiej, znajduje się w Polsce. Wysokie stężenie pyłu spowodowane jest tak zwaną niską emisją, czyli dużą emisją zanieczyszczeń na wysokości do 40 metrów od powierzchni ziemi, na małej powierzchni o gęstej zabudowie. Miastami z najgorszą jakością powietrza w Polsce są między innymi: Żywiec, Rybnik, Opoczno, Wodzisław Śląski, Sucha Beskidzka, Gliwice, Zabrze, Nowy Sącz, Kraków i Skawina. Niechlubny rekord padł w 2017 na południu naszego kraju i wynosił 3000% przekroczonej normy stężenia pyłów zawieszonych PM10 i PM2.5.
Warto zwrócić także uwagę na dysproporcję pomiędzy poszczególnymi krajami w aspekcie ustalonego alarmowego poziomu stężenia pyłów zawieszonych. Polska posiada najgorszej jakości powietrze jednocześnie określanie poziomów alarmowych odbywa się na najbardziej liberalnych zasadach. Poniżej zestawiono poziom alarmowy w Polsce z innymi przykładowymi krajami europejskimi:
Przebywanie w otoczeniu o dużym stężeniu pyłów zawieszonych PM10 i PM2.5 ma bardzo silny, negatywny wpływ na zdrowie człowieka. W związku z tym, Światowa Organizacja Zdrowia określiła dopuszczalne stężenie dobowe 25 μg/m3 dla PM 2.5 oraz 50 μg/m3 dla PM 10. Aktualnie poziom informowania (czyli poziom, ponad którym informacja o złym stanie jakości powietrza powinna dotrzeć do jak największej ilości osób przebywających na tym obszarze) w naszym kraju wynosi 200 μg/m3 dla PM10, czyli aż czterokrotnie wyższe niż dopuszczalne stężenie dobowe określone przez WHO.
Jak i gdzie sprawdzać jakość powietrza?
Europejska Agencja Środowiska uruchomiła europejski indeks jakości powietrza, czyli interaktywną mapę jakości powietrza na terenie całej Europy, dostępną pod adresem airindex.eea.europa.eu. Na mapie zaznaczone zostały stacje pomiarowe zbierające dane o co najmniej jednej z pięciu danych na temat stężenia ozonu, pyłów zawieszonych PM10 i PM 2.5, dwutlenku azotu i dwutlenku siarki. Dostępnych jest także kilka aplikacji na smartfony do monitoringu zanieczyszczenia powietrza, dzięki którym jesteśmy informowani poprzez automatyczne powiadomienia w razie przekroczenia norm jakości.
Wpływ smogu na ludzki organizm
Smog ma katastrofalny wpływ na nasze zdrowie. Wchodzące w jego skład związki chemiczne i pyły są dla człowieka trujące i silnie wpływają nie tylko na układ oddechowy. Wiele z nich ma właściwości kancerogenne i alergizujące.
Źródło: Raport co wiemy o SMOGU?
- układ oddechowy: astma, rak płuca, przewlekła obturacyjna choroba płuc, częste
infekcje dróg oddechowych, - układ krwionośny: zawał serca, nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca,
zaburzenia rytmu serca, niewydolność serca, - układ nerwowy: problemy z pamięcią i koncentracją, wyższy poziom niepokoju,
stany depresyjne, zmiany anatomiczne w mózgu,
Smog może wywoływać wiele schorzeń, które prowadzą rocznie do śmierci około 50 tysięcy Polaków, czyli średnio tyle, ile ginie na drogach w przeciągu 15 lat.
Jak się chronić przed smogiem?
Jak zatem chronić siebie i swoich bliskich przed skutkami smogu? Istnieje kilka rozwiązań, które cieszą się coraz większą popularnością i skutecznie pomagają w oczyszczaniu powietrza w naszych domach oraz chroniące nas bezpośrednio przed wdychaniem niebezpiecznych związków i cząsteczek.
W przypadku, kiedy nie mamy możliwości pozostania w domu pomogą nam specjalne maski antysmogowe, które stanowią swoistego rodzaju protektory, wyłapujące i zatrzymujące szkodliwe związki i substancje. Przy wyborze maski należy zwrócić szczególną uwagę na rodzaj wykorzystanego filtru, jego klasę (im wyższa tym maska lepiej wyłapuje szkodliwe cząsteczki), możliwość jego wymiany oraz żywotność.
Na rynku dostępne są specjalne oczyszczacze powietrza z wentylatorami i filtrami do wykorzystania zarówno w warunkach domowych jak i biurowych. Możemy także zaopatrzyć się w rośliny, które oprócz formy dekoracji będą stanowiły szczególny rodzaj naturalnego filtru powietrza. Istnieje wiele gatunków roślin, które absorbują benzen, formaldehydy, acetony i wiele innych toksycznych substancji. Przykładem takich roślin mogą być: figowce benjamińskie, dracena czy sansewieria. Pamiętajmy jednak, że rośliny nie pochłoną szkodliwych pyłów zawieszonych PM10 i PM2.5, dlatego należy je traktować, jako ewentualne uzupełnienie dla elektronicznego oczyszczacza powietrza.