Zawał mięśnia sercowego dotyka rocznie około 100 tysięcy osób i stanowi najczęstszą przyczynę zgonów w Polsce. W znacznej większości (około 90%) przyczyną wystąpienia zawału jest pęknięcie blaszki miażdżycowej. W konsekwencji prowadzi to do ograniczenia przepływu krwi przez tętnice wieńcowe do mięśnia sercowego spowodowane zamknięciem światła naczynia krwionośnego przez zakrzep. W następstwie do mięśnia nie dociera tlen, co z kolei powoduje martwicę komórek w danej części serca. Atak serca pojawia się najczęściej na obszarze komory lewej serca, jednak możliwość obumarcia komórek występuje w każdym innym miejscu mięśnia sercowego.
Choroba wieńcowa i miażdżyca
Zawał mięśnia sercowego występuje wraz z rozwojem choroby wieńcowej. Występuje ona, kiedy światło naczyń wieńcowych oplatających serce z jakiegoś powodu zostanie zwężone. Najczęściej spowodowane jest to miażdżycą, czyli chorobą powodującą stwardnienie oraz zwężenie naczyń krwionośnych.
Przyczyny ataku serca
Do czynników ryzyka prowadzących do miażdżycy i choroby wieńcowej można zaliczyć:
- niewłaściwa dieta prowadząca do odkładania się w nadmiarze cholesterolu LDL,
- otyłość,
- cukrzyca,
- brak aktywności fizycznej,
- palenie papierosów,
- nadciśnienie tętnicze,
- obciążenie genetyczne,
- wady anatomiczne.
Na wiele z wymienionych powyżej czynników mamy wpływ i możemy skutecznie ograniczać ryzyko zawału serca zmieniając tryb życia na zdrowszy. Niestety są także pewne uwarunkowania, jakich nie możemy kontrolować. Jest to na przykład obciążenie genetyczne (występowanie ataków serca wśród rodziny) oraz płeć (mężczyźni są bardziej narażeni niż kobiety).
Objawy zawału serca
Objawy zawału serca mogą być zróżnicowane i występować w różnej intensywności w zależności od tego, jaka tętnica i w jakim stopniu została zwężona. Zdarzają się przypadki, kiedy zawał serca nie daje żadnych oznak a pacjent dowiaduje się, że przeszedł atak serca przypadkowo przy badaniu EKG. Statystyki są jednak brutalne: nawet dla 1/3 chorych zawał kończy się śmiercią przed dotarciem do szpitala, a 50% wszystkich zgonów następuje w pierwszej godzinie od ataku. Dlatego tak ważne jest, aby jak najszybciej wezwać pomoc po wystąpieniu objawów takich jak:
- ściskający, palący ból w klatce piersiowej trwający, co najmniej kilka minut o rozlanym charakterze – nie można wskazać konkretnego miejsca występowania bólu, często promieniuje on na szyję, żuchwę, bark oraz rękę,
- duszność i zimne poty,
- stany lękowe,
- zawroty głowy,
- nudności.
Tzw. złota godzina, czyli co robić w przypadku wystąpienia objawów zawału serca Złota godzina, czyli pierwsza godzina od wystąpienia objawów zawału, to czas, w którym podjęcie leczenia ataku serca daje największe rokowania. Im wcześniej podejmie się odpowiednie kroki tym większą część serca możemy uchronić przed martwicą i bezpośrednio zwiększyć swoje szanse na przeżycie.
Przy podejrzeniu zawału należy niezwłocznie wezwać pomoc dzwoniąc na numer 999 lub 112. Ważne, aby do osoby z występującymi objawami zawału wezwać karetkę, gdyż już wtedy, podczas transportu do szpitala, można podjąć leczenie. Dodatkowo w przypadku zatrzymania krążenia personel dysponuje odpowiednim sprzętem ratującym życie. W czasie oczekiwania na pomoc osoba z podejrzeniem zawału mięśnia sercowego powinna się położyć.
Profilaktyka w chorobach serca
Profilaktyka w chorobach serca skupia się głównie na wykonywaniu regularnej aktywności fizycznej oraz przestrzeganiu zdrowej diety. Zaleca się ćwiczenia minimum 30 minut dziennie i uprawianie sportów takich jak pływanie, jazda na rowerze czy nordic walking. Ponadto, aby zminimalizować ryzyko choroby wieńcowej należy rzucić palenie oraz ograniczyć spożywanie alkoholu.