Jedno z podstawowy zagadnień związanych z planowaniem ciąży. Artykuł tłumaczy wszelkie aspekty związane z planowanie ciąży i płodnością.
Kalendarz dni płodnych
Ważnym aspektem dla każdej kobiety jest jej cykl miesiączkowy, wyznaczający powtarzalny harmonogram zmian zachodzących w organizmie od momentu dojrzewania do menopauzy. Podczas cyklu wyróżnia się dni płodne i niepłodne, które można rozpoznać na podstawie obserwacji swojego ciała – poszczególne okresy charakteryzują się między innymi zmianami temperatury ciała oraz wydzielaniem różnego śluzu szyjkowego.
Dni płodne
Dni płodne zależne są od chwili, w której dojrzała komórka jajowa zostanie uwolniona do jajowodu. Co ciekawe, komórka jajowa poza jajnikiem może przeżyć tylko 24 godziny. Nie oznacza to jednocześnie, że czas płodny u kobiety to zaledwie jedna doba. Wpływ na okres płodny ma znacznie dłuższa żywotność plemników, która powoduje, że dni płodne określa się na 5-6 dni przed i 4-5 dni po owulacji. W efekcie długość okresu płodnego u kobiety to około 8-10 dni.
Dni niepłodne
Dni niepłodne w cyklu miesiączkowym to czas, w którym nie może dojść do zapłodnienia. Okres ten stanowi większość czasu w cyklu, a dni niepłodne można określić za pomocą kilku mniej lub bardziej skomplikowanych sposobów, które wchodzą w skład naturalnych metod planowania ciąży.
Jak interpretować zmiany w organizmie?
1. Temperatura
Aby wyniki były prawidłowe, temperaturę ciała należy mierzyć codziennie rano zraz po przebudzeniu i przed wstaniem z lóżka, po minimum 3 godzinach snu i na czczo, najlepiej tym samym termometrem. Wzrostem temperatury ciała charakteryzuje się okres tuż po jajeczkowaniu i utrzymuje się przez około 2 tygodnie, aż do kolejnej menstruacji. Obserwowana zmiana to minimum 0,2 stopnie Celsjusza, dlatego aby otrzymać wystarczająco dokładne wyniki, do tego celu powinno używać się termometru z podziałką zawierającą dziesiąte części stopni Celsjusza. Dla prawidłowej interpretacji otrzymanych wyników należy zapisywać wartość temperatury na układzie współrzędnych, w taki sposób, aby powstał wykres podstawowej temperatury ciała, rozpoczynając pomiar pierwszego dnia krwawienia.
Obserwacja temperatury ciała nie jest łatwą metodą określania dni płodnych i niepłodnych, wymaga ona dużo cierpliwości i sporo czasu, aby móc prawidłowo określić moment cyklu. Po kilku miesiącach zapisywania otrzymywanych wyników i tworzenia wykresów będzie można określić dni płodne występujące w drugiej połowie cyklu odzwiercielające się zwiększoną temperaturą.
Brak zmian w temperaturze wskazuje na cykl bezowulacyjny, natomiast utrzymanie się temperatury ciała na wyższym niż podstawowy poziom może świadczyć o zajściu w ciążę.
2. Śluz
Śluz szyjkowy pojawia się wraz z dojrzewaniem komórki jajowej. Podczas dni niepłodnych śluz jest mętny i lepki, z czasem zmienia swoją konsystencję na bardziej ciągnący się, śliski i przejrzysty (może przypominać białko jaja kurzego) typowy dla dni płodnych (zwany także śluzem płodnym). Symptomem uzupełniającym jest obserwacja znacznie większej, niż w poprzednim okresie, ilości wydzieliny. Pod koniec jego obecności następuje owulacja.
Jeśli zależy Ci na zajściu w ciążę, uprawiaj seks, kiedy zaobserwujesz śluz płodny (najlepiej klika dni przed lub w trakcie owulacji, czyli uwalniania jajeczka do jajowodu). Co równie ważne – nie powinno się zwiększać częstotliwości stosunków w tym czasie. Przy staraniach o dziecko ważna jest jakość stosunków seksualnych a nie ich ilość. Jedno zbliżenie w ciągu dnia będzie optymalne z punktu widzenia jakości nasienia. Zbyt częsta ejakulacja prowadzi do zmniejszenia ilości plemników zawartych w nasieniu, co może utrudnić zapłodnienie.
3. Samobadanie szyjki macicy
Samobadanie szyjki macicy powinno się, tak samo jak w przypadku pomiaru temperatury, wykonywać codziennie o tej samej porze. W czasie dni niepłodnych szyjka macicy jest twarda i zamknięta, osadzona nisko. Podczas dni płodnych przeciwnie – szyjka jest otwarta i miękka. W razie trudności z rozpoznaniem stanu szyjki macicy można poprosić lekarza ginekologa o dokładny instruktarz samobadania.
4. Inne objawy
Oprócz wyżej wspomnianych symptomów, dniom płodnym mogą towarzyszyć inne objawy takie jak:
- ból owulacyjny odczuwany w podbrzuszu,
- wrażliwość brodawek, napięcie i ból piersi,
- plamienie owulacyjne (mała ilość krwi obecna w śluzie).
Obliczanie dni płodnych – metoda kalendarzykowa
Kalendarzyk małżeński to bardzo popularna naturalna metoda obliczania dni płodnych, oparta na określaniu terminu owulacji i kalkulacji okresu płodnego. Metoda kalendarzykowa może być w pewnym stopniu wiarygodna i skuteczna jedynie u kobiet miesiączkujących regularnie i bez jakichkolwiek zaburzeń hormonalnych, ale nawet wtedy nie powinna być ona jedyną stosowaną metodą antykoncepcji przy chęci zapobiegania ciąży.
W celu przybliżonego wyznaczenia dni płodnych w czasie cyklu miesiączkowego, należy podzielić go dokładnie na pół i od otrzymanej wartości dodać i odjąć średnią żywotność plemników.
Zakładając, że cykl trwa 30 dni, a żywotność plemnika 4 dni można łatwo obliczyć:
- 30 : 2 = 15
- 15 – 4 = 11 oraz 15 + 4 = 19
W 30-dniowym cyklu otrzymaliśmy przedział czasowy 11-19 dni, orientacyjnie określający dni płodne.
Analogicznie, w przypadku cyklu 28-dniowego okres płodny przypadnie na 10-18 dzień cyklu.
Powyższa metoda wyznaczania dni płodnych ma jedynie charakter poglądowy i może być stosowana przez kobiety cieszące się bardzo dobrym zdrowiem. Zmianę w cyklu miesiączkowym może wywołać nawet najmniejsze zaburzenie, zmiana klimatu czy stres, dlatego wiarygodność takich rachunków jest mała.
Niepłodność laktacyjna
Niepłodność laktacyjna to czas, w którym kobieta karmiąca piersią nie może zajść w ciążę. Taki stan może utrzymywać się nawet do 6 miesięcy po porodzie, jednak często dni płodne pojawiają się u kobiet już dwa miesiące po urodzeniu dziecka.
Czy współżycie podczas dni niepłodnych jest zawsze bezpieczne?
Stosunek seksualny w trakcie dni niepłodnych nie zakończy się ciążą pod warunkiem, jeśli jest się pewnym, że to faktycznie dni niepłodne. Żadna kobieta nie jest w stanie przewidzieć, czy owulacja nie nastąpi na przykład kilka dni wcześniej lub później niż zazwyczaj. Cykl miesiączkowy jest niezwykle wrażliwy na czynniki zewnętrzne, stres, leki czy zwykłe przeziębienie, które mogą skutkować zmianami terminu owulacji, a tym samym przesunięciem dni płodnych i niepłodnych.
